Nepal’s New Finance Minister Apologizes: Are the Newahs Really Awakened?

VIEWS

The first budget of Maoist led government presented by newly appointed Finance Minister Dr. Baburam Bhattarai and its decision to curtail funding for age-old Newah traditional festivals such as Indrajatra (Rain-god) festival in Kathmandu sparked off four day long continued street demonstration from Last Friday and subsequent protest launched by Newah organizations including the law makers from several political parties forced the government to take back the decision and Dr. Bhattarai to apologize in public. This is the first ever public demonstration against any government by an “awakened” native Newah community of Kathmandu in the history of 240 years of iron wielded power imposed by invader Shah kings and their Bahun Chettri migrant backers, say the demonstrators.

However, lack of coordination in building a united force to tackle the problem led minor (but un-ignorable) intra conflicts. The Newah believes that leaders of Newah nation should solve the internal misunderstanding and sustain recently achieved awareness to solidarity among Newah community at home and abroad and must win its own lost rights and work together with all other Nepalese nationalities to build not just a New Nepal but a sustainably peaceful country.

Protesting locals of Teku in Kathmandu clash with the police on the second day of protests organised by the Newah community against the cuts in government funding for traditional festivals on Sunday, Sept 21 08. Photo Courtesy: nepalnews.com/NPA

More in Nepal Bhasa

अर्थ मन्त्रीँ सार्वजनिक कथँ क्षमा फ्वन।
नेवाःत धात्थेँ जागृतजूगु खःला?

“दाजुकिजा मिलेजुल धाःसा, त्वाः ख्यायेफु। त्वाःत्वा मिलेजुल धाःसा देसहे ख्यायेफु” धैगु बुद्धि झीगु नेपाल भास साहित्यँ स्यनातःगु दूसाँ, थःगु माँभासहे नेपाल भास धका मस्यूपिँ नेवाःत जन्मेजुया वया च्वंगु नेपाले, थुगुसीया येँयापुन्ही (इन्द्रजात्रा) कुन्हु पिहाँवःगु नेवाःआन्दोलनँ आपासितं अजुगति चायका बिल जुइमाः। न्हूगु नेपाः दयेकेत धकाः संविधान सभाया चुनाव् याना जनताया मत(भोट) कया सत्ताय् थ्यंगु माओवादि नेतृत्वया सरकारँला, थुलि नेवाःत जागृति जूवइ धकाला विचाहे याःगु खइमखु। उकेँहे, नेवाः राज्य लाकाकाय् धुंकूसाँ, करँकरँजूसा चलेयाका वयाच्वंगु येँयापुन्हिया जात्रा खर्च थुगुसीया सरकारी बजेटँ कटौत याना छोयेतः, झी यमिते जिलाजँ भाजु (अर्थ मन्त्रि जुयेवँ) छप्तिहे मग्यागु जुइमा। खःजा हिसिला तताँ “नेवाःदेसे च्वना नेवाःतेगु संस्कृतियात काके जीमखु” धाल जुइमा। अयनं झी नेवाः मिस्त वयेला खःनि “नकरा, तिमि के जान्छिस्?” धालला छेँ पिने मन्त्रिहे जूसाँ छेँ दुनेला बाजेया सिरिमति जूगुलिँ, छुँ सीप हे लगे मजुलला छु? गःड् नोस्! अथेसाँ, हिसिला ततायात मतदानयापिँ दथुई आपाहे नेवाःत धैगु खँला लोममँ जुईमा, झीसँ विचायायेफू कथँला।

हानं हिसिला तताँहे बिचा मयाकथँ थुगुसीला, संसदेहे विरोध पिहाँवल। नेवाः संस्कृतियात आक्रमण याना पौरानिक नेपाल सम्प्रदाय न्हंका छोयेतेन, धका झी नेवाः नायःतेगू सः बज्रेजुल। झी प्रकाश मान सिं नेपाली काँग्रेसया नायभाजुँ, परापूर्वकालँनिसे बियावयाःच्वंगु अनुदान काटे यायेगु मखुसे (थउँया समय अनुसार) दोब्बर यानाबीफयेमाः धका विरोध यानादिल। एमालेया पाखेँ मंगल सिद्धि मानन्धर पुलाम्हँ शिक्षा मन्त्रि भाजुँ सरकारँ नेवाः संस्कृतियात याःगु अवहेलनायात विशेषकथँ संस्कृति मन्त्रि जिम्मेवारि जुइमा धका धइदिल। नेपाल किशान मजदूर पार्टिया सुनिल प्रजापति नायःभाजुँ, काठमाण्डुवासीतेगु नुगले स्याकीगु गुगुनं ज्या थःपिन्त स्वीकार मजू धइदिसे, काठमाण्डुवासितेगु भास, कलाः, संस्कृतिया ऊत्थानया लागि सरकारँ मागु खर्च ब्येहोरे यायेमाः धइदिल। अले झी नेपाः राष्ट्रीय पार्टिया छम्हहे जक संसद बुद्धरत्न मानन्धर भाजुया सःनं बल्ल ताय् दत। वयकलँ, परम्परागत नेवाः संस्कृतियात जुइगु छूकथँया आक्रमणयात सहयाय् फइमखु धइदीसे, आन्दोलनकारितेःगु मागयात पुरायायेमा, पुलिसँयागु दमनंयाना घाःपा जूपिन्तः उपचार यायेमा धका धइदिल।

Protesting locals of Teku in Kathmandu clash with the police on the second day of protests organised by the Newah community against the cuts in government funding for traditional festivals on Sunday, Sept 21 08. Photo Courtesy �¸ nepalnews.com/NPA
नेवाः संस्कृतिया अखण्ड अंग कुमारी माजुया देगः नापँ सच्छिँ मल्यागु बुद्ध विहार, देःदेगःया जग्गा, अले व जग्गाँ वइगु आम्दानियात थः यत्थे कन्ट्रोल याइगु सरकारँ इन्द्रजात्रायातः बीमाःगु खर्च कटौटयाःगु खँयात कयाः द्वलंद्व नेवाः जनता सतकय् कुहां वयाः प्यन्हु तक लगातार तःधंगु विरोध यात। आन्दोलन न्ह्यलुवा: लक्ष्मण स्थापित भाजुँ च्वयादीथेँ, थ्व आन्दोलने “दर्जनौं मयाक्क झी पासापिं घाःपाः नं जुल। स्वनिगःया नेवाः क्षेत्र दक्वथाय् २०४६ सालया आन्दोलनया इलय् थें हे रुप काल। देशय् न्ह्याम्ह हे सरकार वःसा नेवाःतयेतः हेला याना हल धकाः ६५-७० दँयापिं निसें कयाः १०-१२ दँयापिं नेवाः मस्त तकं आन्दोलनय् सरिक जुयाः सरकारयात सार्वजनिक रुपं क्षमा फ्वंका: हे त्वःतल। नेवाःत संगठित यायेत धकाः स्वनातःगु नेपालभाषा मंकाः खलः नेवाः देय् दबू नेवाः राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चा आदि संस्थातेसँ छुं कथं हे ग्वाहालि मयाःसां स्वतः फुर्तिसाथं नेवाःत सतकय् कुहां वयाः आन्दोलनयात निरन्तरता बियाच्वन। जिं सीक नेवाःत जानाः दकलय् तःधंगु आन्दोलन याःगु थ्वहे न्हापांखुसी जुइमाः थें ताया।”

अले छखे, लक्ष्मण स्थापित भाजुँ “उलिमछि नेवाः जनता सतकय् वयाः आन्दोलन यानाच्वनं नं नेवाः नेता धकाः नांदंपिं पद्मरत्न तुलाधर, मल्ल के सुन्दर, केशव स्थापित आदि नेतातयेगु छगू हे शब्द न्यने मखंगु तधंगु दुर्भाग्यया खँ खः। वयक:पिं नेवाः जनतापाखें हे सम्मानित व्यक्तित खः। वयक:पिं थ्व आन्दोलनया ख्यलय् छाय् खने मंत छाय् छगू हे शब्द न्ववाना मदियागु खः। थ्व न्ह्यसःया लिसः बियादी धकाः भलसा कयाच्वना।” धका च्वयादीसाँ, मेःखे नेवाःदेय् दबू थीथी नेवाः पुचः, नेवाः संसदत मुना अर्थ मन्त्री झी यमिते जिजाभाजु डा. बाबुराम भट्टराइ लिसे जूगु वार्ताय् , मन्त्रिँ सार्वजनिक कथँ क्षमा फ्वँसे समस्या समाधान यायेगु लँपुई न्हयाःवना, नेवाःतेसँ यानावया च्वंगु आन्दोलन दिकेगु सहमति जुल।

अले हानँ छथ्वःसिनँ सरकारलिसे जूगु सहमतियात असहमति यासे आन्दोलन न्ह्याकायंकातुँ च्वन। नेपाः राष्ट्रीय पार्टिया केशव शाक्य नायः भाजुया बक्तब्यँ कथँ सरकारनापँ जूगु सहमति वार्ताय् दुमथ्याःपिँ मेमेपिँ नेवाः पुचःत लिसेनँ सहलह यायेगु खँ जुल। आ थुज्वःगु खँ छु सीदु धाःसा, नेवाःत आतकँ छप्पँ जुइमसःनिगुला वा छप्पँ जुइके मबियाच्वँपिँ सुँ ल्यूने दूगुला धका शंका मयासे मगा। नेवाःतेगु एकतायात पंगः याइपिँला अवश्यँ मदइ मखु छायधासा नेवाः छधी छप्पँ जुल धासा अनेवाःतेसँ आःयाना वया च्वगु गैरन्यायिक अधिकारया मोज याये खनीमखु। अथेसाँ झी नेवाःतेके छर्लंग खनेदूगु छगु कुबानि छु धाःसा “थःजक नये, थःजक त्वने” धाइथै छूनं संस्थाया नायः नकीँ जुलकि जिन्दगीभर हे, मसीतल्ले हे नायः नकीँ जुइगु लालचा। थ्व लालचा “धाय् मज्यू हाले मज्यूगु” झी सकसिनं स्यूगु “युनिवःसल् सीक्रेट्” जुया च्वंगु दु। नेपाले दूगु थ्व कुबानि विदेसे थ्यंकहे सरे जुइगु ल्वय् थेँ सरे जुया वइच्वंगु दु। अमेरिकाया नेवाः संस्था छाय टुक्रा जुल। जपाने दूगु छगुहे जक नेवाः अन्तर्राष्ट्रीय फोरम छाय् कछुवा ताल कया हल? निदँया छगुजक टर्मया लागी नायः ल्यःसे, निदेँ छक नेतृत्व पालंपा यायेगु धैगु कबुल दयेक दयेकँ आःयाम्ह झी नकीँ मयजुया (मसीतल्ले) नकीँ जुयातुं च्वनेगु इच्छायात नेवाःतेसँ विरोध मयागु “बुद्धिमानी” धायेमा। उकेँहे उखुनितिनि, नेवाः जागरण मञ्चया दकले न्हापांगु शाखा जपाने गठन जूगुला धइथे आपासिया शंका जुया च्वगु जुइमा।

न्ह्यागुहे जुइमा, झी नेवाःत सकले मिले जुइफइकथँ सहलह याना मवन धाःसा, झीगु नेवाः अधिकारया लागी कित सुँ छथ्वःचा जक स्ट्रगल् यानातुँ वनाच्वने माली। अथे याये मफुपिँ याकनंहे हनन् जुया वनी। अले भविष्यया झी मचाखाचा सकसन्तानतेसँ झीतः सरा बीका च्वने माली। अन्ते थ्वहे लुमंके बहजूकि, नेवाः नायः नकिँतेसँ बाँलाक्क बिचायायेमागु ई वल। २४० (निसःवपी) दँ तक्कया निरंकुस शासनया अन्त जुइफुगु झीगु देःसे, आजिवन नायः नकिँ जुया च्वनेगु लालचायात त्वःता सबुद्धि, सबल, प्राज्ञीतेःतःनं पाःबिया, सकल नेवाःतेगु एकतायात यायेफुगु छगु तःधंगु ब्यक्तिदेन यायेगु ई थ्वहे ई जुइफु। न्हूगु नेपाः संरचनाय् झीगु सः थ्वयेका झीगु अधिकारनं कया मेपि जनतायातनं शान्तीपूर्णरुपँ वास यायेदइगु देस देकेतः झीसँनं देन यायेगु खःसा दकले न्हापाँ झीझीनिं सहलह ब्याकेफयेकेमा। अलेतिनि झी धा्त्थेँ जागृत जुल धायेफइ।
– The Newah

किपाः सुभाय् – नेपालन्यूजडटकम व एनपीए
छिगु कमेन्ट् थन क्वसँया commentsसे च्वयादिसँ। कमेन्ट् छकः जक छोयाहइदीसा गाः। प्रकाशन यायेतः छुँभचा ई कायेफु।